نەبىجان تۇرسۇن (تارىخ پەنلىرى دوكتورى) مۇقەددىمە ئۇيغۇرلار مەركىزىي ئاسىيانىڭ قەدىمىي خەلقلىرىنىڭ بىرى بولۇش بىلەن بىرگە ئۆزىنىڭ كۆپ ئەسىرلىك سىياسىي، ئىجتىمائىي-ئىقتىسادىي تارىخىنى ياراتقان باي مەدەنىيەت ئەنئەنىسى ۋە مەدەنىيەت غەزىنىسىگە ئىگە مىللەت . مەشھۇر تۈركولوگ ۋ.ۋ. رادلوف بۇنىڭدىن 120 يىل ئىلگىرى «ئۇيغۇرلار قەدىمىي تۈركىي خەلق بولۇپلا قالماستىن، بەلكى ئۇزۇن ۋاقىتتىن بۇيان يىراق غەربتىكى تۈركىي خەلقل ...

(ﮪﻪﺑﯩﺒﯘﻟﻼ ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ) ﺋﺎﺩﻭﻟﻒ ھىتلېر 2-ﺩﯗﻧﻴﺎ ﺋﯘﺭﯨﺸﯩﺪﺍ تۈركلەرگە ﻧﯩﻤﻪ ﺋﯜﭼﯜﻥ ھﯗﺟﯘﻡ ﻗﯩﻠﻤﺎﻳﻤﯩﺰ؟ ﺩﻩﭖ ﺳﻮﺭﯨﻐﺎﻥ ﮔﯧﻨﯩﺮﺍﻟﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺟﺎﯞﺍﺏ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ ﺋﯩﻜﻪﻥ: «ﺗﯜﺭﻛﻠﻪﺭ ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﺑﯩﺮ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻜﻰ، ﺋﻪﮔﻪﺭ ﺋﯘﻻﺭﻏﺎ ھﯗﺟﯘﻡ ﻗﯩﻠﺴﺎﻕ ﭘﯜﺗﯜﻧﻠﻪﻱ ﻳﻮﻕ ﻗﯩﻠﯩﯟﯨﺘﯩﺸﯩﻤﯩﺰ ﻛﯩﺮﻩﻙ، ﺋﻪﮔﻪﺭ  ﺑﯩﺮﺳﻰ ﮪﺎﻳﺎﺗﺘﺎ ﻗﺎﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﺎ، ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺩﯙﯞﻟﻪﺕ ﻗﯘﺭىدۇ ﯞﻩ ﺋﯩﻨﺘﯩﻘﺎﻣﯩﻨﻰ ﺋﺎﻟﯩﺪﯗ» ﺩﯨﻤﯩﺴﯩﻤﯘ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﺩﯗﻧﻴﺎ ﺧﻪﻟﻘﻰ ﺗﯜﺭﻛﻠﻪﺭﻧﻰ  ﺑﺎﺗﯘﺭ، ﻗﻪﻗﺮﯨﻤﺎﻥ ﺧﻪﻟﻖ ﺩﻩﭖ ﺑﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺑﯘ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﻓﺮﺍﻧﺴﯩﻴﻪﻧﯩ ...

تارىخنىڭ موھىم بىر ئالاھىدىلىگى تەكرارلىنىشتۇر. بۇ خىل تەكرارلىق ئۇيغۇر زىمىنىدا 19-ئەسىرنىڭ ئاخىرى ۋە 20-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا كەينى-كەينىدىن روياپقا چىقتى. بۇ زاماندا ئۆتكەن، بىر-بىرىنىڭ تىراگىيىلىرىنى تەكرارلىغان تارىخىي شەخسلەردىن سىيىت نوچى، تۆمۈر خەلپە ۋە خوجىنىياز ھاجىملارنى تىلغا ئىلىپ ئۆتۈشكە بولىدۇ، دەپ قارايمەن. لىكىن مەن بۇ يەردە ئۇلارنىڭ ئىش ئىزلىرى توغرۇلۇق تەپسىلىي توختالمايمەن، پەقەت ئۇلار توغر ...

ئوغۇز مۇرات ئۇيغۇرلارنىڭ غەربكە كۆچۈشى ئۇيغۇرلار تارىخىدىلا ئەمەس، پۈتۈن تۈركىي مىللەتلەر تارىخىدىمۇ مۇھىم بىر دەۋر بۆلگۈچ ۋەقەدۇر . ئۇيغۇر قەبىلىلېرىنىڭ كەڭ كۆلەمدە غەربكە ۋە جەنۇبقا كۆچۈشى بىلەن تەڭ باشقا ئوغۇز قەبىلىلېرى تېخىمۇ غەربكە سۈرۈلدى ، بىر قىسىم قىپچاقلار ھىندىستانغا ، بىر قىسىم قىپچاقلار ياۋرۇپاغا سۈرۈلدى .بىر قىسىم تۈركمەنلەر پارس زېمىنلېرىغا ئىچكىرلەپ كىردى ۋە بۇ جايلارنى ئىگەللىدى . يەنە بىر ...

سەئىدىيە خانلىقى 16- ئەسىرنىڭ باشىلىرى ئۇيغۇرلار تەرپىدىن قۇرۇلغان ئەڭ ئاخىرقى خانلىق بولۇپ ، بۇ بىر پۈتۈن ئۇيغۇر تارىخىمىزدىكى ئىقتىساد ، مەدەنىيەت ، ۋە باشقا ساھەلەردە گۈللەپ ياشنىغان ئالتۇن دەۋىر ھىساپلىنىدۇ . مەزكۇر خانلىقنىڭ زىمىن دائىرىسى ، ئاساسەن موغۇلىستان زىمىنىنىڭ ئۆزى بولۇپ ، ئۇنىڭ دائىرىسى شەرىقتە چەرچەن-چاقىلىققا يىتىپ ئالتۇن تاغ تىزمىلىرىنى پاسىل قىلغان . جەنۇپتا قاراقۇرۇم تاغلىرىنى پاسىل قىل ...